شیر کنترل ولو

بررسی کلی کارکرد و انواع شیر کنترل ولو

گذر زمان موجب شده تا جهان امروزی در تمامی زمینه ها سیر صعودی داشته باشد و با طراحی و ساخت نمونه های مختلفی از کالاها، ابزارها و غیره باعث ایجاد شغل ها و تخصص های فروانی شده است. یکی از زمینه های پیشرفت بشری، حوزه صنعتی بوده که متقابلا با رشد آن ابزارها و وسایل نوینی همراه با امکانات ویژه وارد بازار این گونه محصولات گردیده است. یکی از این محصولات صنعتی جدید، شیر کنترل ولو بوده که مدل طراحی امکانات ویژه آن سبب شده تا در انواع گوناگونی برای کاربردهای خاص تولید گردد.

آشنایی با عملکرد شیر کنترل ولو

در یک تعریف درمورد شیر کنترل ولو می توان گفت که این شیرها از جمله تجهیزات صنعتی هستند که با ایجاد تغییراتی باعث کنترل دریچه ورودی شیر برای عبور سیالات می شوند.

نحوه عملکرد آن معمولا به صورت خودکار بوده و با فشار هوایی که در آن محدوده در جریان است کار خود را آغاز می کند. این شیرها با توجه به موقعیتی که دارند و اینکه چه موردی را باید تحت نظارت قرار دهند، به شکل خودکار باز و بسته خواهند شد. به عنوان نمونه اگر قرار باشد فشار را تحت کنترل داشته باشد، از فشار مکانی دیگر کمک گرفته و با شیر کنترل ولو دائما ارتباط می گیرد و با تغییراتی که برای فشار آن مکان ایجاد شده ورودی شیر کنترل ولو باز یا بسته تر خواهد شد تا جایی که مقدار فشار ثابت و یکنواخت شود.

بررسی دو مدل از تقسیم بندی های شیر کنترل ولو

چندین دسته بندی برای شیر کنترل ولو وجود دارد مثلا اگر از نظر موارد استفاده آنها بخواهیم یک گروه بندی انجام دهیم باید گفت که شیر کنترل ولو در گروه 1. دستی و 2. خودکار قرار می گیرند. مدل دستی برای کارهای ساده و نمونه خودکار آن برای موارد و تنظیمات پیشرفته و پیچیده تر می باشد. نوع دیگری از تقسیم بندی ها برای شیر کنترل ولو نیز هست که از لحاظ ساختمانی انجام می شود. در ادامه متن برخی از این نمونه ها را همراه مختصری از فرآیند کاریشان آورده ایم:

شیر کنترل ولو مدل کشویی:

این مدل شیر کنترل ولو برای اینکه بر جریانات مواد سیال نظارت داشته باشد، دریچه از جنس فلز را بر سر راه آنها قرار می دهد. با بسته شدن شیر، دریچه ای که برای آن تعبیه شده به سمت پایین حرکت کرده و جریان سیالات را قطع می کند. در برخی از طراحی ها یکه دستی بر روی بدنه( ساقه) تعبیه شده تا با آن دریچه ها را باز و بسته کنند. نحوه عملکرد این دستی هم جهت با مسیر پاد ساعت گرد است یعنی اگر دستی را در این جهت بچرخانیم دریچه بالا آمده و مواد سیال درون شیر به حرکت در می آیند و اگر دستی را در مسیر ساعت گرد بچرخانیم دریچه و بدنه زیر می آیند و مسیر جریانات سیال قطع خواهد شد( به این دستی بالا رونده نیز می گویند). ظاهر این دستی به گونه ای است که می توان متوجه وضعیت آن( باز و بسته بودن) شد. کاربرد این شیرها باعث شده تا برای دریچه های آن نیز طراحی های گوناگونی وجود داشته باشد که عبارتند از:

- دریچه هایی که چندین دیسک به صورت موازی رو به روی آن قرار گرفته است.

- دریچه هایی که دارای صلب شکاف داری هستند.

- دریچه هایی که برای آن قوه صلب در نظر گرفته شده است.

شیر کنترل ولو مدل سماوری(Plug Valve)

یکی از رایج ترین مدل های شیر کنترل ولو در صنعت نوع سماوری آن است. در طراحی این مدل شیرها یک دستی متحرک ساخته شده که توسط آن جریانات مختلف انواع ورودی ها را کنترل می کند. اگر دستی را به اندازه نود درجه بچرخانید دریچه بسته خواهد شد و در صورت باز بودن شیر، مواد سیال از داخل آن( پلاک) شروع به حرکت می کنند. برای آن که مواد سیال درون پلاک نشت ندهد آنها را به بدنه شیر متصل کرده اند که در دراز مدت می تواند باعث ساییدگی شیرها( به دلیل اصطحکاک دستی و شیر) بشود که برای برطرف کردن این مشکل باید چند مدت یک بار باید با روغن روانکاری شوند.

شیر کنترل ولو مدل دیافراگمی(Diaphragm valve):

در طراحی این مدل شیر به جای دیسک و پلاک یک پلانگر در نظر گرفته شده که شامل دیافراگمی با انعطاف بالاست و با قرار گیری آن در راستای نشیمن گاه، جریان سیالات را کنترل خواهد کرد. در واقع نقش دیافراگم ها به صورت آب بندی است که از ورود به بخش های دیگر جلوگیری می کند. این دیافراگم ها در دو مدل 1.weir و 2.full bore( یا همان straight-way) ساخته شده است که مورد اول بیشتر در صنعت و پتروشیمی به کار گرفته می شود. نکته دیگر در مورد طراحی این مدل شیر کنترل ولو این است که به صورت خودکار و دستی قابل استفاده هستند.

شیر کنترل ولو مدل پروانه دار:

طراحی مدل پروانه دار شیر کنترل ولو به فرمی است که دیسکی درون بدنه شیر سوار شده تا حرکت مواد سیال را با آن کنترل کنند( با باز بودن شیر، دیسک مقاومت کمی برای حرکت مواد دارد). همانند مدل سماوری اگر دستی را به اندازه نود درجه بچرخانید این دیسک ها به عنوان مانعی بر سر راه مواد سیال خواهند بود.

شیر کنترل ولو مدل کره ای( توپی):

مدل دیگری از شیر کنترل ولو نیز هست که ظاهر آن شبیه توپ می باشد. برای آنها یک گلوله تعبیه شده که وسط آن را سوراخ کرده اند تا از این طریق، جریان مواد سیال را تحت نظارت قرار دهند.

شیر کنترل ولو گلو دار

نکته ای در ارتباط با استفاده از شیر کنترل ولو

تا اینجا شش نمونه از شیرهای ولو را که در صنایع کاربرد فراوان داشته از نظر ساختار و مدل طراحی و نحوه کار کردن با آنها با شما صحبت کردیم. درمورد استفاده از این شیرهای کنترل ولو باید دقت کرد که به آرامی آنها را باز و بسته کنیم چرا که در صورت ایجاد فشار بیش از حد به شیرها می تواند موجب خسارت و ایجاد هزینه های اضافی شود.

شاید دوست داشته باشید مقالات زیر را هم بخوانید:

شیر برقی پنوماتیک

لول سوئیچ

98/6/7